Veel voorschriften van psychofarmaca in de kinder- en jeugdpsychiatrie zijn off-label. Dit brengt extra risico’s mee voor de patiënt en vergt daarom een nog hogere mate van zorgvuldigheid van de voorschrijver. Tijdens deze lezing zal worden ingegaan op de moeilijkheden die u daarbij kunt tegenkomen. Wat is off-label voorschrijven precies? Hoe vaak komt het voor? Wanneer mag het wel en niet? Wat zeggen de wet- en regelgeving en de tuchtrechtspraak daarover? Waar moet u op letten als u het doet? Wat kunt u zelf doen om de veiligheid voor de patiënt te vergroten? En wordt het daarmee ook voor u iets makkelijker?

Na afloop van deze lezing:

• kent u de relevante regelgeving en jurisprudentie met betrekking tot off-label voorschrijven van geneesmiddelen;
• bent u zich bewust van de risico’s van off-label voorschrijven;
• weet u waar u op moet letten als u zelf off-label psychofarmaca voorschrijft, in het bijzonder aan kinderen;
• hebt u inzicht in de mogelijkheden om off-label gebruik terug te dringen.

Autisme en ADHD zijn veel voorkomende ontwikkelingsstoornissen die vaak samen voorkomen. Beide aandoeningen zijn heterogeen in klinisch, biologisch en etiologisch opzicht.

Er zijn geen primaire medicamenteuze behandelopties van autisme, maar recent zijn veelbelovende resultaten gepubliceerd van vasopressine-neusspray bij kinderen met autisme en van een vasopressine-receptor antagonist bij volwassenen met autisme. Medicatie is daarentegen wel een eerste behandeloptie bij hinderlijke comorbiditeit, zoals ADHD, angstklachten, depressies, zelf-verwondend gedrag, agressie en slaapproblemen.

Bij ADHD zijn psychostimulantia (korte en langwerkende vormen van methylphenidaat en amfetamines) nog steeds de eerste behandeloptie. Medicamenten van de tweede lijn zijn atomoxetine en guanfacine. We bespreken vooral de implicaties die comorbide aandoeningen hebben voor de medicatiekeuze bij ADHD, en blikken vooruit op mogelijke nieuwe behandelopties in de toekomst.

Na afloop van deze lezing:

• Kent u de belangrijkste medicamenteuze behandelopties bij autisme en ADHD;
• Weet u dat bij autisme medicamenteuze behandeling van comorbiditeit een belangrijke bijdrage kan leveren;
• Begrijpt u dat autisme en ADHD heterogene aandoeningen zijn waarbij een one-size-fits-all benadering steeds meer uit de tijd zal raken en precision medicine zal opkomen.

Kinderen en jongeren van alle leeftijden gebruiken psychiatrische medicatie. Farmacodynamiek en farmacokinetiek spelen daarin altijd een rol. Hierin is vaak sprake van grote verschillen tussen kinderen en volwassenen. Tijdens deze lezing worden de algemene principes goed op een rijtje gezet. Daarna wordt toegespitst op specifieke kinetische en dynamische aandachtspunten voor jongeren in verschillende leeftijden en voor verschillende indicaties, zoals anorexia nervosa.

Na afloop van deze workshop:

• Kent u meer over farmacokinetiek en -dynamiek bij kinderen en jongeren;
• Begrijpt u wat voor gevolgen verschillen in farmacokinetische processen kunnen hebben voor de exposure aan een bepaald middel;
• Heeft een update met betrekking tot therapeutic drug monitoring gekregen.

De laatste jaren is er steeds meer aandacht voor de bijwerkingen van antipsychotica bij kinderen. In deze workshop gaat u aan de hand van casuïstiek zelf aan de slag: waarom ontstaan deze bijwerkingen eigenlijk? Hoe zijn deze bijwerkingen optimaal te monitoren, zonder onnodige belasting? En wat is de toegevoegde waarde van een bloedspiegelbepaling?

Na afloop van deze workshop:

• Kent u de belangrijkste bijwerkingen van antipsychotica bij kinderen;
• Begrijpt u hoe antipsychotica deze bijwerkingen induceren;
• Kunt u beredeneren wat de juiste manier van monitoren van deze bijwerkingen is;
• Begrijpt u wanneer het van toegevoegde waarde kan zijn om bloedspiegels van antipsychotica te meten.

In deze workshop worden verschillende vormen van vrij verkrijgbare middelen besproken, zoals CBD-olie, LTO3 en sint-janskruid. Hierbij wordt ingegaan op zowel de wetenschappelijke evidentie voor de toepassing als het regulatoir perspectief. Tevens wordt aandacht besteed aan mogelijke bijwerkingen en interacties.

Na afloop van deze workshop bent u op hoogte van de evidentie voor de toepassing van veelvoorkomende vrij-verkrijgbare middelen en welke regulatoire status veelvoorkomende vrij-verkrijgbare middelen hebben.

Na afloop van deze workshop:

• kunt u uw patiënten uitleggen wat het verschil is tussen fytotherapie & homeopathie;
• kunt u uw patiënten uitleggen wat het verschil is tussen off-label en geregistreerde behandelingen;
• bent u op de hoogte van de indicatie gebieden en evidentie van verschillende ‘over-the-counter’ of vrij verkrijgbare middelen.

Disruptieve gedragsstoornissen hebben een hoge prevalentie tijdens de adolescentie en zijn een voorspeller voor psychopathologie in de volwassenheid. De huidige bewezen effectieve psychologische behandelingen hebben kleine tot matige effectgroottes, terwijl er geen bewezen effectieve farmacotherapeutische interventies zijn voor gedragsstoornissen.

In deze workshop zal aan de hand van onderliggende neurobiologische mechanismen, de theoretische invloed van farmacotherapie op deze mechanismen en de resultaten uit recent fMRI-onderzoek besproken worden hoe farmacotherapie de effectiviteit van psychologische interventies mogelijk kan verhogen.

Na afloop van deze workshop:

• Kent u de neurobiologie onderliggend aan disruptieve gedragsstoornissen;
• Kent u de laatste stand van zaken t.a.v. farmacotherapie bij gedragsstoornissen;
• Begrijpt u of en hoe farmacotherapie als additietherapie kan dienen.

Antidepressiva worden veel voorgeschreven, ook aan kinderen en jongeren. Bij hen is het extra belangrijk de voor- en nadelen tegen elkaar af te wegen, omdat potentieel ernstige bijwerkingen als agressie en suicidaliteit vaker voorkomen, in ieder geval bij de behandeling van depressie. 

In deze workshop bespreken we indicaties en registraties, aandachtspunten voor en tijdens het instellen, en de maatschappelijke discussie die rondom antidepressivagebruik bij jongeren regelmatig oplaait. 

Bipolaire stoornissen behoren tot de meest ernstige psychiatrische stoornissen met een hoge mate van functionele beperkingen in de verschillende levensfasen. Tijdens deze lezing zal een update worden gegeven van de literatuur wat betreft epidemiologie en farmacologische interventies.

Daarnaast zal aan de hand van casuïstiek worden stilgestaan bij de verschillen in uitingsvorm en differentiaal diagnose bij kinderen, adolescenten en volwassenen. Vervolgens zullen de mogelijkheden en noodzaak van het vroeg herkennen en behandelen van (voorlopers van) bipolaire stoornis worden besproken.

Na afloop van deze lezing:

• Heeft u handvaten voor zorgvuldige diagnostiek van bipolaire stoornissen bij kinderen en adolescenten;
• Is uw kennis over de behandeling van bipolaire stoornissen bij adolecenten up-to-date.