Wernicke-encefalopathie, een acuut psychiatrisch beeld bij chronisch alcoholisme

Wernicke-encefalopathie (WE) is een ernstige neuropsychiatrische aandoening, veroorzaakt door een tekort aan thiamine (vitamine B1). De ziekte kent een hoge mortaliteit en leidt, indien niet adequaat behandeld, frequent tot het syndroom van Korsakov, en wordt in de praktijk vaak slecht herkend. In Nederland is de belangrijkste oorzaak alcoholisme met zelfverwaarlozing (90%). Problematisch alcoholgebruik leidt tot een verminderde inname én verandering van het thiaminemetabolisme, met als gevolg een thiaminetekort. Vroegtijdige herkenning van de aandoening en tijdige behandeling met thiamine zijn bepalend voor de prognose. Parenterale thiaminesuppletie geeft hoge spiegels met gemakkelijke passage van de bloed-hersenbarrière en is geïndiceerd bij een verhoogd risico of vermoeden op WE. Orale suppletie is in het acute stadium onvoldoende door de beperkte opnamecapaciteit van het maag-darmkanaal. Thiaminesuppletie kan WE voorkómen en is geïndiceerd bij (een vermoeden op) een insufficiënt dieet bij problematisch alcoholgebruik en tijdens alcoholontwenning. Bij chronisch overmatig alcoholgebruik is een preventieve suppletie van thiamine geïndiceerd.